Almaty Writing Residency – бұл Ольга Маркова атындағы Алматылық ашық әдебиет мектебі (ААӘМ) мен танымал американдық IWP International Writing Program бағдарламасының халықаралық жобасы. 2021 жылдан бастап, Қазақстандағы Бірінші жазушылар резиденциясы қазақстандық ақын-жазушылар мен алыс және жақын шетел елдерінің авторлары үшін елеулі жыл сайынғы оқиғаға айналып кетті.
ALmaty writING residency - iwp international writers program
Almaty Writing Residency – бұл ААӘМ және танымал АҚШ-тағы IWP жазушылар резиденциясының бірлескен халықаралық жобасы.
IWP-ді 1967 жылы Пол Энгл және Хуалинг Ние Энгл Айова жазушылары шеберханасы үлгісінде халықаралық бейакадемиялық бағдарлама ретінде құрды. 2014 жылдан бері бұл бағдарлама әлемнің түкпір-түкпірінде тұратын жазушылар мен ақындарға курстарды ұсынып келеді. Құрылған кезден бастап IWP курстарына 150-ден аса елден 1500-ден астам танымал және шығармашылығын жаңа бастап жүрген ақын, романист, драматург, эссеист пен журналист қатысты. Жобаның негізгі мақсаты – дарынды жазушыларды Айова Университетінің қаламгерлер қауымымен таныстырып, олардың шығармашылық жұмысына белгілі бір уақытқа оңтайлы жағдай жасау. 2000 жылдан бері IWP-ді ақын әрі журналист Кристофер Меррилл басқарып келеді.
ЖАЗУШЫЛАР РЕЗИДЕНЦИЯСЫ ҚАЛАЙ ЖҰМЫС ІСТЕЙДІ?
Шығармашылық ортаға сіңісіп кету үшін Резиденцияға қатысушылар бір апта бойы бірге тұратын болады. Туындыларын ортаға салып, әдебиетке қатысты мәселелерді талқылап, шығармашылық кездесулер мен көпшілік іс-шараларға қатысып, қала ішіне және сыртына саяхат жасайтын болады. Резиденцияға конкурстық іріктеуден өткен авторлар қатыса алады. Байқауға қатысуға танымал драматургтер, прозашылар мен ақындар, сондай-ақ шығармашылығын жаңа бастап жүрген жазушылар шақырылады. Тәжірибелі авторларға артықшылық беріледі. Резиденция іс-шаралары үш тілде – ағылшынша, қазақша, орысша аудармашылардың қатысуымен өтеді. Іріктеуден өткен қатысушылардың Алматыға дейінгі және кері қайтқандағы жол шығындары, тұрғын үй-жай жалдау жөніндегі шығындары өтеледі. Авторларға қойылатын негізгі талап – резиденция іс-шараларына белсенді қатысуы.
2025 жылы AWR драматургтердің бірлескен шығармашылығы, тәжірибе алмасуы мен мәдени ынтымақтастығының бірегей алаңына айналады.
Бағдарлама аясында қазақстандық әдебиет пен театр процесін дамытуға бағытталған қонақ дәрістері, көпшілік оқылымдар, панельді пікірталастар мен тәуелсіз театрлардың режиссерлерімен кездесулер жоспарланған. Барлық іс-шаралар қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде аудармамен өтеді.
Эссе тақырыптары:
БІЗДІҢ СЕРІКТЕСТЕРІМІЗ:
2009 жылдың желтоқсанында Америка Құрама Штаттары Алматыда Бас консулдығын ашты. Бас консулдықта Мемлекеттік департаменттің кеңселері (соның ішінде – консулдық, қоғаммен байланыс жөніндегі және саяси-экономикалық бөлімдер), АҚШ халықаралық даму агенттігі (USAID), Ауруларды бақылау және алдын алу орталығы (CDC), Есірткіге қарсы күрес жөніндегі басқарма (DEA), АҚШ-тың Коммерциялық қызметі және Президенттің ЖИТС-тің алдын алу төтенше жоспары бойынша бағдарламасы (PEPFAR) орналасқан. Бұл Консулдық өңір Қазақстанның төрт оңтүстік аймағын (ОБЛЫСТАРЫН) қамтиды. Дегенмен, көптеген Консулдық агенттіктері мен секциялары Қазақстанда және Орталық Азияда кең өкілеттілікке ие.
Алматыдағы АҚШ-тың Бас консулдығы сауда, экономикалық даму, демократия мен басқару, гуманитарлық көмек, денсаулықты нығайту және сырқатқа қарсы күрес, есірткіге қарсы күрес және қоршаған ортаны қорғау сияқты екіжақты және аймақтық мәселелердің кең аясында жұмыс істейді. Сондай-ақ, Бас консулдық Қазақстандағы Американың азаматтарына және бизнестеріне қызметтерін көрсетеді.
Штаб-пәтері Сан-Рамон қаласында (Калифорния штаты) орналасқан Chevron корпорациясы –жетекші интеграцияланған энергетикалық компаниялардың бірі. Еншілес кәсіпорындары дүние жүзінде жұмыс істейді. Компания энергия көздерін өңдеудің барлық салаларына: шикі мұнай мен табиғи газды барлауға, өндіруге және тасымалдауға, көлік отынын және басқа энергетика өнімдерін өңдеуге, өткізуге және таратуға, мұнай-химия өнімдерін өндіруге және өткізуге, электр және геотермалды энергиясын өндіруге қатысады, сонымен қатар энергияны тиімді пайдалану саласындағы техникалық шешімдерді әзірлеумен, сондай-ақ болашақтың энергетика ресурстарын, соның ішінде биоотын меңгеру ісімен де айналысады. Қазақстанда Chevron қоғамды дамытуға бағытталған және мәдениет саласындағы жобаларға қолдау көрсетеді, 2021 жылдан бері олардың арасында Almaty Writers Residency де бар.
2025 жылғы Қонақтар:
Профессор, драматург.
Айова университетінің College of Liberal Arts and Sciences колледжіндегі драма семинарының оқытушысы. Оның пьесаларының арасынан Celestial Bodies, Wal-martyrs, Same Egg, Manny and Chicken, Rock Ends Ahead, The Bones of Danny Winston, сондай-ақ Naomi Wallace мен Abdel AbuSrour-мен бірлескен авторлықта жазылған Twenty-One Positions атты шығармаларын ерекше атауға болады.
Ол Guthrie Theatre, BBC, Upstart Crow Project, International Writing Program, Ensemble Studio Theatre сияқты жобаларға арнап пьеса жазды, Ұлттық өнер қорының (NEA), CEC International, Sloan Foundation, т.б. ұйымдардың стипендия иегері. NEA/TCG Playwrights Residency Award әдеби сыйлығының иегері, BBC ұйымдастырған Халықаралық драматургия байқауының жеңімпазы, USA Artist Fellowship стипендиясының номинанты. Hedgebrook, Hermitage Artists Retreat шығармашылық резиденцияларының қатысушысы. Оның шығармалары American Theatre Magazine, Performing Arts Journal, Theater Magazine, Best Monologues for Women by Women II, Out of Silence жинақтарында, American Theatre Magazine журналында 25 жыл ішінде жарық көрген үздік пьесаларды қамтитын The American Theatre Reader антологиясында жарияланған. Мақалалары New York Times газетінде жарыққа шыққан, пьесалары NoPassport Press баспасы дайындап жатқан кітапқа енеді.
2006 – 2014 жылдары Лиза Чикагодағы Колумбия колледжінде драматургия бағдарламасын басқарған. Содан кейін Айова университетіне оралып, драматургия шеберханасын және жазушылық шеберліктің курсын бітіріп, театр өнері мен көркем проза саласындағы магистр дәрежесін алған.
2025 жылғы Қазылар алқасы:
1992 жылы Қазақстандағы «Бенефис» театры жанындағы театр мектебін бітірген. 1992–2001 жылдары «Постскриптум» театрында (Алматы), «Галёрка» театрында (Омбы), Сац атындағы балалар мен жасөспірімдер театрында жұмыс істеген. 2001 жылы Санкт-Петербургтегі Кәсіподақтар гуманитарлық университетінің өнер факультетін тамамдаған. 2001 жылдан бері АРТиШОК театрында режиссер болып жұмыс істейді. Қазақстан, Қырғызстан мен Ресей театрларындағы 40-қа жуық қойылымның режиссері. 2021 жылдың желтоқсанында ҚР Мәдениет министрлігінің «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталған. АРТиШОК театрының актер шеберлігі мен режиссура курсындағы «Режиссура негіздері» пәнінің оқытушысы.
Әдебиеттанушы, ақын, драматург.
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ бакалавриатын, Абай атындағы ҚазҰПУ магистратурасын аяқтаған. «Әдебиет пен адамзат» және BOOKclub телебағдарламаларының авторы әрі жүргізушісі болған. Қазақ әдебиеті мен жазушыларына арналып түсірілген бірнеше фильмдердің авторы. Janr әдеби клубының негізін қалаған. «Отқарақ», «Сенің атың кім?» және «Бірдеңе» деген өлеңдер жинақтарының авторы. ARTKOSHE театрында «Қабырға қалқасында» деген пьесасы сахналанып, жылдың үздік моноспектакльдері қатарына енген. Гендерлік әдебиет зерттеушісі: феминистік әдеби сын мен бірегейлік теориясы негізінде жазылған ғылыми мақалалары жарық көрген. «Ақ қауырсын» және «Самғау» әдеби жүлделерінің жеңімпазы.
Режиссер, оқытушы.
2014 жылдан бері Республикалық академиялық неміс драма театрының бас режиссері болып жұмыс істейді. Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының театр факультетіндегі «Режиссура және актер шеберлігі» кафедрасының оқытушысы. 40-тан астам қойылымның қоюшы режиссері. 2015 жылы ұлтаралық мәдениетті дамытуға қосқан үлесі үшін Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығына арналған алтын медальмен марапатталған.
Өнертану кандидаты, қауымдастырылған профессор.
ҚР БҒМ М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты Театр және кино бөлімінің меңгерушісі, Қазақстан Театр қайраткерлері Одағы Төралқасының мүшесі, Қазақстан театр сыншылар бірлестігінің Вице-Президенті, Қазақстан Жазушылар одағы Драматургия кеңесінің төрағасы.
Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясын (1990), Т.Қ.Жүргенов атындағы Алматы мемлекеттік театр және көркемсурет академиясын (1995), ҚР ҰҒА М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының аспирантурасын (1999) 17.00.01 – Театртану мамандығы бойынша аяқтап 2004 жылы кандидаттық диссертациясын қорғады.
2008 жылдан бастап М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және Өнер институтының Театр және кино бөлімінің бас ғылыми қызметкері, бөлім меңгерушісі, Т.Қ.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы мен Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының доценті.
А.Мұқанның негізгі зерттеу нысаны ұлттық опера, драма театры, музыка, драматургия өнері, режиссура мен орындаушылықтың тарихи-теориялық және тәжірибелік мәселелері. Сонымен бірге А.О. Мұқан 30дан аса ұжымдық ғылыми монографиялар мен жинақтардың авторы, редакторы әрі құрастырушысы болды. Осы кезге дейін алыс жақын шетел баспасөз беттерінде жарық көрген 150ден аса ғылыми-зерттеу, сын мақалалар мен рецензиялардың авторы. Көптеген республикалық және халықаралық театрлар фестивальдерінің сарапшылар алқасы мен сыншылар коллегиясының мүшесі (Бішкек, Ақтөбе, Стамбул, Алматы, Тегеран, Астана, Ташкент т.б.) және көптеген халықаралық және республикалық ғылыми теориялық және ғылыми практикалық конференциялардың қатысушысы әрі ұйымдастырушысы болды.
Жазушы, мәдениеттанушы, PhD докторы. 1975 жылы Алматыда туған. Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетін және Польшаның Ольштын қаласындағы Варминьско-Мазур университетін тамамдаған. Шығармалары «Простор», «Книголюб», «Дружба народов», «Знамя», «Новый мир», «Воздух», «День и ночь», «Новая юность», «Пролог», «Юность», Iowa Magazine, Barzakh, «Новая реальность», Polutona, «Лиterraтура», Promegalit әдеби журналдарында жарияланған. Липки қаласындағы Жас жазушылар форумына, 2010 және 2014 жылы «Русская премия» әдеби сыйлығының «шағын проза» номинациясындағы иегері, «Алтын қалам» ұлттық әдеби сыйлығының жеңімпазы, Қазақстан халқы Ассамблеясының мемлекеттік сыйлығының лауреаты, «Құрмет» орденінің кавалері. АҚШ-тағы IWP-2017 Халықаралық жазушылар резиденциясының қатысушысы. Қазақстандағы поляк диаспорасының Ałmatyński Kurier Polonijny журналының редакторы. «Лиterraтура» журналының проза бөлімінің редакторы болған. Алматы Ашық Әдебиет Мектебінде (ААӘМ) проза семинарын, Айова университетінде IWP бағдарламасының шығармашылық семинарларын өткізген. Қазақ ПЕН-клубының вице-президенті.
Драматург, «Драма.KZ» заманауи қазақстандық драматургия фестивалінің кураторы (2019, 2020), «Дактиль» онлайн журналының «Драматургия» бөлімінің редакторы, деректі кино режиссёрі. Екатеринбург Мемлекеттік театр институтында (Н. Коляданың шеберханасында) «Әдеби шығармашылық» мамандығы бойынша білім алған. Алматы Ашық әдебиет мектебінің (ААӘМ) театр драматургиясы мен кинодраматургия курсын, Т.Қ. Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық өнер академиясының «Кинодраматургия негіздері» курсын, Олжас Жанайдаровтың заманауи драматургия лабораториясын бітірген. «Ним-2018» драматургия фестивалінің лонг-лист тізіміне енген. «Два дня театра» («Театрдың екі күні») мен «Драмарафон» қалалық жобаларының қатысушысы. ARTMEKEN галереясында өткен #цензурасыз жобасына «Куль-тягин» пьесасымен қатысқан. La Boheme театр-кафесінде өткен «Рентген» мен «Тульповод дяди Коли» пьесаларының оқылымына продюсерлік еткен. 2024 жылы «Залипушка» пьесасы Любимовка фестивалінің «Іріктеушілердің назарын аудартқан» шығармалардың тізіміне еніп, 2025 жылы Театре.doc-та өткен Жас драматургия фестивалінде оқылған. Drama.lab лабораториясында жазылған «Потерянная дочь» («Жоғалған қыз») перформансы 2025 жылы Эстониядағы Нарва қаласында өтетін Еркіндік фестиваліне қатысып жатыр. ЮНЕСКО-ның Алматыдағы Кластерлік Бюросы ұйымдастырған Орталық Азиядағы сценарий жазу шеберлігінің лабораториясына (CASL) қатысушы. Internews жанындағы Деректі кино мектебінің түлегі. «Ыстық жер» дебюттік толықметражды фильмін түсіріп жатыр.
Прозашы, публицист, театр шолушысы. Алматы Ашық Әдебиет Мектебінің үш курсын бітірген. Айова Университетіндегі Халықаралық Жазушылар бағдарламасының, Almaty Writing Residency-2022 аясындағы әдеби аудармашылар семинарының қатысушысы. Ресей, Қазақстан және Қырғызстан жас жазушыларының форумына қатысушы (2021). Қазақстандық әдебиетіне арналған The Alma Review блогының бас редакторы. Шығармалары «Дактиль», «Полутона», «Формаслов», «Четырёхлистник», «Angime» журналдарында, «Артикуляция» мен «LiterraNova» альманахтарында жарияланған. 2022 жылғы «Qalamdas» әдеби сыйлығының шорт-лист тізіміне енген. Orda.kz, Forbes, Esquire, Manshuq, т.б. платформаларында журналист қызметін атқарып отыр.
Драматург, театртанушы, аудармашы. Т. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясын «театртану» мамандығы бойынша, Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университетінің аударма ісі мамандығы бойынша тамамдаған. «Мусагет» қоғамдық қорының жазушылық шеберлік курсына қатысушы. Пьесаларының оқылымдары «ARTиШОК» театрында (Алматы, 2005 – 2006 жылдары), «Статус Плюс» студиясының ұйымдастыруымен «Ильхом» театрындағы фестивальде (Ташкент, 2009) өткен. Алматы ашық әдебиет мектебінде театр және кинодраматургия семинарын, жастар әдебиеті шеберханаларын жүргізеді. Шығармалары Text Only онлайн журналында, Literra Nova әдеби альманахында жарияланған.
Аудармашы, зерттеуші, арт-менеджер. СПбГУКИ-дің аударма бөлімін тамамдаған, аудармашы әрі жазушы Вера Резниктің шәкірті. 2015 – 2016 маусымындағы Алматы ашық әдебиет мектебінің поэзия семинарына қатысушы. Ағылшын, испан, неміс тілдерінен заманауи проза аударады, битниктер поэзиясын, соның ішінде Грегори Корсо өлеңдерін зерттеп, аударады. Заманауи өнер мен философия туралы мәтіндер жазып, аударады. Аудармалары мен эсселері «Лиterraтура» электронды басылымында, Esquire журналында, Sygma басылымында жарияланған. «Иллюстрированный путеводитель по смыслам Алматы» жобасын жасаушылардың бірі және оның жетекшісі. Орталық Азияның өнеріне арналған ariadna.media порталының бас редакторы. Әдеби аударма лабораториясының негізін салушылардың бірі және оның жетекшісі (бұл жоба Қазақстандағы АҚШ Миссиясының қолдауымен жүзеге асып жатыр). Алматыда тұрады.
Прозашы. Алматы Ашық Әдебиет Мектебінің және Орта Азиядағы алғашқы жазушылар резиденциясы Almaty Writing Residency-дің үйлестірушісі. «Дактиль» әдеби журналының кітап сериясымен басылып шыққан «Наверность» әңгімелер жинағының авторы. Әңгімелері қазақ, ағылшын, неміс тілдеріне аударылған.
Бұл блогтың миссиясы – жаңа шығармаларға рецензия жазып, авторлардан сұхбат алып, жақсы жаңалықтарды бөлісе отырып, әдебиетті насихаттау.
«Дактиль» — Қазақстан әдебиетінің кеңістігін кеңейтуді мақсат тұтатын журнал. Біз қазақ және орыс тіліндегі мәтіндерді жариялаймыз.
«Культурная удАлёнка» – Алматы мен Қазақстанның шығармашылық өміріне арналған телеграм арнасы. Қойылымдарға, кітаптарға, көрмелерге шолу, сондай-ақ автордың өнер саласы туралы ой-толғаулары. Мәдениет әлемінің жаңалықтары.
«Оля ведет в театр» – Алматы, Қазақстан мен Орталық Азияның театрлары туралы (сондай-ақ театр қойылымдарын көру үшін канал авторы барған елдердің театрлары жайлы) субъективті медиа. Каналды Ольга Малышева ойлап тапқан, ол Қазақстанның мемлекеттік және тәуелсіз театрларында сахналанып жатқан пьесалардың авторы; он жылдан астам театрға ғашық болып жүрген театр шолушысы; қаламыз бен еліміздің театр ландшафтын қалыптастыруға үлесін қосып жүрген продюсер.
Әдебиетке қолдау көрсету – бұл қаражат пен еңбектің ұзақ мерзімді жұмсалуын қажет ететін үдеріс болғанымен, кейбір нәтижелерін қазір де көруге болады: қатысушылардың жаңа шығармалары жарық көріп отыр, қазақстандық әдебиет туралы мақалалар шығып жатыр, Резиденция әдеби үдерістің бір бөлігіне мен біздің сүйікті қаламыздың мәдени ландшафтының ерекшелігіне айналып барады. Бұл AWR-дің жазушыларға қажетті іс-шара болғанын, өз орнымызды тапқанымызды көрсетеді. AWR Қазақстан үшін бірегей бағдарлама.
Ағылшын тілінде жазатын үнді ақыны. Калькуттада тұрады. An Afternoon in My Mind (Copper Coin 2022/Bite-Sized Books, U.K.), Karmic Chanting (Copper Coin 2018) және Ink and Line (Dhauli Books 2018) және тағы бес поэзия кітабының авторы. Македония, Ирландия, Түркия, Никарагуа, Шри-Ланка, Германия, Венгрия, Словакия, Италия, Украина, Мадагаскар, Ирландия және Оңтүстік Африка елдеріндегі поэзия фестивальдеріне қатысқан. Оның мәтіндері Еуропада, Солтүстік Америкада, Азияда және Австралияда жарияланған. Бірнеше әдеби марапаттардың иегері, соның ішінде Gayatri Gamarsh Memorial Award сыйлығын, 2023 жылы Godyoo Podyo Probondho Award сыйлығын алған, 2020 жылы Тагор әдеби сыйлығының (Tagore Literary Prize) қысқа тізіміне енгізілген. Өлеңдері Harper’s Bazaar, Virginia Quarterly Review, Stand Magazine, Words Without Borders, Singing in the Dark (Penguin Random House), Luvina magazine (University of Guadalajara, Mexico), La Otra (University of Mexico), Indian Literature (Sahitya Akademi), Stand magazine, Poetry Salzburg Review (University of Salzburg), and Mascara Literary Review және басқа да журналдарда жарияланған.
2014-2016 жж. Айова университетінің Silk Routes халықаралық жазушылық бағдарламасы жобасы авторларының бірі. Chair Poetry Evenings халықаралық фестивалінің негізін қалаушы және директоры, Lyrikline (Haus für Poesie, Берлин) үнді бөлімінің редакторы және Enchanting Verses Literary Review басылымының редакторы. Ол Poetry at Sangam (Үндістан) және Words Without Borders (Нью-Йорк) газеттерінің шақырылған редакторы болды. Мәтіндері хинди, итальян, қытай, түрік, словак, македон, словен, венгр, араб және орыс тілдерін қоса алғанда, жиырмадан астам тілге аударылған.
Ольга Маркова атындағы Алматы ашық әдеби мектебі мен Almaty Writing Residency 2023 жылдың қонағы – белгілі үнді ақыны Сонет Мондалды Алматыда қарсы алады.
29.09.– 04.10.23 аралығында ақын қазақстандық әдеби аудармашыларға арналған AWR семинарына қатысты, семинар жұмысының нәтижесінде Сонет Мондалдың қазақ және орыс тілдеріне аударылған өлеңдері жарияланады.
03.10.23 American Space and Maker Space Almaty-да өткен Соннет Мондалмен ашық шығармашылық кездесу.
2021 жылдың 19 шілдесінде Almaty Writing Residency резиденция бағдарламасының аясында «Қазақстандық авторлар үшін АҚШ пен Ұлыбританияда шығармаларды жариялау мүмкіндіктері» атты онлайн семинар өтті. Толығырақ…
20.08.2021 — Almaty Writing Residency 2021 – биылғы резиденцияға қатысушылар тізімі
АЛМАТЫ – ҚАЛАНЫҢ ӘДЕБИ ТАРИХЫ:
Бұрын Верный, кейін Алма-Ата деп аталған Қазақстан Республикасының бұрынғы астанасы еліміздің мәдени орталығы болды және бола бермек. Көптеген мәдениеттерді тоғыстыратын қаланың әдебиеті тарихы өте бай. Мұнда Қазақстанның ірі жазушылары мен ақындары тұрған. Кейбіреулері бұл қаланы өз шығармаларында суреттеген. Жазушылар одағының көрнекті ғимараты, Мұхтар Әуезовтың мұражай үйі, Абай, Жамбыл, Герольд Бельгер ескерткіштері, жазушылардың үйлеріне орнатылған ескерткіш тақталар –мұның барлығы қаланың әдебиеті тарихының ажырамас бөлігі. Қазіргі таңда Алматының әдебиеті тарихы заманауи авторлардың кітаптарында жазылуда.
